1. Τι είναι το γλαύκωμα;

Το γλαύκωμα είναι μια πολύ σοβαρή, ύπουλη και αρκετά συχνή πάθηση του ματιού. Την χαρακτηρίζουμε πολύ σοβαρή, γιατί αν παραμείνει χωρίς θεραπεία μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση. Ύπουλη , γιατί συνήθως δεν δίνει συμπτώματα (εκτός από το οξύ γλαύκωμα), παρά μόνο όταν η νόσος έχει προχωρήσει πολύ.  Επίσης την χαρακτηρίζουμε αρκετά συχνή, γιατί εμφανίζεται σε ένα ποσοστό 1-2 % του πληθυσμού και κυρίως σε άτομα μετά τα 40 . Υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα πάνω από 100.000 άτομα πάσχουν από κάποια μορφή γλαυκώματος.

Το γλαύκωμα  σχετίζεται κυρίως με αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση (στις περισσότερες περιπτώσεις) , με βλάβες στο οπτικό νεύρο  και  συνεπακόλουθες αλλοιώσεις των οπτικών πεδίων των πασχόντων.

Η διάγνωση του γλαυκώματος,  τις περισσότερες φορές γίνεται τυχαία κατά την διάρκεια μιας εξέτασης ρουτίνας στον οφθαλμίατρο, συνήθως για γυαλιά πρεσβυωπίας. Εκεί κατά τον έλεγχο της ενδοφθάλμιας πίεσης , η αυξημένη της τιμή κάνει τον γιατρό να υποψιαστεί την ύπαρξη γλαυκώματος.

2 . Που οφείλεται το γλαύκωμα; Ποια η σχέση γλαυκώματος με την  αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση;

Το γλαύκωμα είναι μια νόσος που συνδέεται με γενετικούς και φυλετικούς παράγοντες. (Τα πλέον αυξημένα ποσοστά εμφανίζουν οι Αφροαμερικάνοι.)

Για αυτό το βλέπουμε συχνότερα σε άτομα μέσα στην ίδια οικογένεια. Επίσης σε ορισμένα άτομα που πάσχουν από παθήσεις , όπως σακχαρώδης διαβήτης, μυωπία, υποθυρεοειδισμός κλπ εμφανίζουν γλαύκωμα σε μεγαλύτερη συχνότητα. Επίσης χρήστες κορτιζόνης για μεγάλα διαστήματα , έχουν αυξημένο κίνδυνο αύξησης της ενδοφθάλμιας πίεσης.

Η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση (ΕΟΠ) , που είναι ίσως ο κυριότερος λόγος, δεν θεωρείται πλέον ο μόνος παράγοντας που προκαλεί τις γλαυκωματικές βλάβες. Σημαντικό ρόλο παίζει και η μειωμένη οφθαλμική αιμοδυναμική. Παθήσεις καρδιαγγειακές, υπόταση , μειωμένη αιματική ροή στις καρωτίδες, αυξημένη χοληστερίνη, τριγλυκερίδια , σακχαρώδης διαβήτης , το stress , μπορούν να δημιουργήσουν μειωμένη αιματική ροή στο οπτικό νεύρο με επακόλουθο γλαυκωματικές βλάβες.

Για τον λόγο αυτό βλέπουμε πολλές περιπτώσεις ατόμων με φυσιολογική ΕΟΠ να εμφανίζουν γλαύκωμα. Το λεγόμενο Γλαύκωμα χαμηλής  ή φυσιολογικής πίεσης.

Από την άλλη, κάθε περίπτωση αυξημένης ΕΟΠ  (πάνω από 21 mm Hg), δεν σημαίνει ότι θα εξελιχθεί σε γλαύκωμα. Υπάρχουν περιπτώσεις αυξημένης πίεσης , χωρίς όμως βλάβες στο οπτικό πεδίο που χαρακτηρίζονται σαν οφθαλμική υπερτονία. Από αυτές τις περιπτώσεις μόνο ένα 15-20% θα εξελιχθεί σε γλαύκωμα.

3. Αφορά μόνο τους ηλικιωμένους;

Αν εξαιρέσει κανείς περιπτώσεις που αφορούν σε πολύ μικρά ποσοστά ( όπως πχ. το συγγενές γλαύκωμα) , το γλαύκωμα εμφανίζεται κυρίως  σε ομάδες πληθυσμού άνω των 40 ετών. Το δε ποσοστό μεγαλώνει με την αύξηση της ηλικίας.

  4. Σε ποιες εξετάσεις πρέπει να υποβληθεί το άτομο στο οποίο έχει διαγνωσθεί γλαύκωμα;

Πρώτα από όλα καλό είναι όλος ο πληθυσμός να εξετάζεται , προληπτικά, τουλάχιστον μια φορά τον χρόνο από τον οφθαλμίατρο. Σε κάθε οφθαλμολογική εξέταση σε ενήλικo άτομο είναι σκόπιμο να μετριέται η πίεση του ματιού.  . Εάν υπάρχει υποψία γλαυκώματος πρέπει να γίνεται γωνιοσκοπία.  Με την βοήθεια ενός ειδικού φακού επαφής εξετάζεται το αποχετευτικό σύστημα του ματιού , η γωνία δηλαδή που σχηματίζεται μεταξύ της οπίσθιας επιφανείας του κερατοειδούς και της πρόσθιας επιφανείας της ίριδας, προκειμένου να διαπιστώσουμε   τον τύπο του γλαυκώματος και να βρεθούν εάν υπάρχουν βλάβες πχ γωνιοσυνέχειες που εμποδίζουν την ομαλή αποχέτευση του υδατοειδούς υγρού.Σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό καλό είναι , εκτός από την  μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης να εξεταστούν και τα οπτικά πεδία.

Τώρα σε άτομα με ήδη διαγνωσμένο γλαύκωμα πρέπει να γίνονται : ανά 3 μήνες περίπου μέτρηση της πίεσης του ματιού και ανά 6 μήνες ή και συχνότερα έλεγχος των οπτικών πεδίων ( με την μέθοδο της αυτόματης ηλεκτρονικής περιμετρίας ). Επίσης σε κάθε εξέταση πρέπει να ελέγχεται  και το οπτικό νεύρο (με βυθοσκόπηση) για παρακολούθηση της κοίλανσης που μπορεί να προκαλέσει το γλαύκωμα. Καλό θα είναι να φωτογραφίζεται η κεφαλή του οπτικού νεύρου, έτσι ώστε να υπάρχει δυνατότητα σύγκρισης. Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα παρακολούθησης της γλαυκωματικής κοίλανσης και με νέα μηχανήματα που όμως δεν είναι ακόμα αρκετά διαδεδομένα. Καλό είναι ο ασθενής με γλαύκωμα να πραγματοποιεί συχνά αιματολογικά και λοιπά τσεκ απ για καλή ρύθμιση της καρδιαγγειακής λειτουργίας  ( πχ τρίπλεξ καρωτίδων καρδιάς κλπ) και την θεραπεία συνυπαρχόντων νοσημάτων ( πχ. Διαβήτη, υπερλιπιδαιμιών κλπ)

    Σημαντικό ρόλο στην σωστή εκτίμηση της ενδοφθάλμιας πίεσης παίζει η Παχυμετρία κερατοειδούς. To πάχος του κερατοειδούς δυνατόν να επηρεάζει την μέτρηση της πίεσης.   Σε ένα παχύ κερατοειδή   υπερεκτιμάται η πίεση ενώ  σε ένα λεπτό κερατοειδή  υποεκτιμάται. Έτσι  μπορεί να οδηγηθούμε σε λαθεμένα συμπεράσματα  αν δεν συνεκτιμήσουμε και το πάχος του κερατοειδούς.

Η εξέταση γίνεται με ειδικό ηλεκτρονικό  παχύμετρο υπερήχων και είναι τελείως ανώδυνη διαρκείας λίγων μόνο δευτερολέπτων.  Πρόσφατα έχει αναπτυχθεί μια εξέταση νέας υψηλής τεχνολογίας που προσθέτει ένα ακόμη δυνατό όπλο στην αντιμετώπιση του Γλαυκώματος.

Η ανάγκη αυτή, της ανάπτυξης νέας τεχνολογίας προέκυψε για τους παρακάτω λόγους:

Οι αλλοιώσεις  στην εξέταση των οπτικών πεδίων  αρχίζουν να αποτυπώνονται  αφού χαθεί ένα μεγάλο μέρος ( 30-40% ) των οπτικών ινών. Η όλη προσπάθεια της οφθαλμολογίας επικεντρώνεται  στην όσο το δυνατό πιο πρώιμη διάγνωση του γλαυκώματος δηλ. όταν τα οπτικά πεδία είναι ακόμη φυσιολογικά. 

 Οι βλάβες του οπτικού νεύρου, των οπτικών ινών και των οπτικών πεδίων, ιδιαίτερα δε οι μεταβολές τους σε διαδοχικές εξετάσεις, είναι οι σημαντικότεροι παράγοντες για την παρακολούθηση του γλαυκώματος στο βάθος του χρόνου. Στόχος μας  είναι να προλάβουμε την κακή εξέλιξη του γλαυκώματος και να αναχαιτίσουμε τις βλάβες  όσο είναι δυνατόν  . Έτσι θα διατηρήσουμε την καλύτερη δυνατή ποιότητα στην όραση μας

   Η εξέταση αυτή λέγεται  LASER SCANNING TOMOGRAPHY.

Πρόκειται για μια ανώδυνη εξέταση, χωρίς ακτινοβολία,  που γίνεται μέσα σε λίγα λεπτά .

Με αυτήν διαπιστώνουμε πρώιμες βλάβες πολλές φορές πριν αυτές εμφανιστούν  στα οπτικά πεδία.

Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα με ψηφιακά  μηχανήματα υπερήχων να γίνεται έγχρωμο υπερηχογράφημα οφθαλμικών αρτηριών (τρίπλεξ) για να παρακολουθούμε την κυκλοφορία μέσα στα αγγεία που αιματώνουν τον ίδιο τον οφθαλμόΣε κάθε περίπτωση, βέβαια, τόσο για την συχνότητα της οφθαλμολογικής εξέτασης όσο και για την συχνότητα της εξέτασης των οπτικών πεδίων, τον πρώτο λόγο έχει ο θεράπων οφθαλμίατρος.

5. Μπορεί να θεραπευτεί οριστικά το γλαύκωμα;

Στόχος μας στην αντιμετώπιση του γλαυκώματος είναι να μην αφήσουμε την πάθηση να μας οδηγήσει σε βλάβες του οπτικού νεύρου, γιατί οι βλάβες αυτές δεν είναι αναστρέψιμες. Τα όπλα που διαθέτουμε είναι τα φάρμακα ( κυρίως κολλύρια που μειώνουν την πίεση του ματιού), τα Laser (που είναι μια ανώδυνη, αναίμακτη και ασφαλής μέθοδος κυρίως όταν τα φάρμακα δεν είναι επαρκή ) , και τελικά η εγχείρηση.

6. Προειδοποιεί το γλαύκωμα;

Η συνηθισμένη μορφή γλαυκώματος ( το χρόνιο απλό γλαύκωμα – ΧΑΓ) δυστυχώς δεν δίνει συμπτώματα, παρά μόνο όταν είναι πολύ αργά. Εξελίσσεται αργά και αθόρυβα . Φτάνει σε πολύ προχωρημένο στάδιο για να δώσει συμπτώματα.

Ο ασθενής με γλαύκωμα , μπορεί να εμφανίσει τα ακόλουθα συμπτώματα: θάμβος όρασης, βάρος στα μάτια και στο μέτωπο, δυσκολία στο διάβασμα, προοδευτικό περιορισμό των οπτικών πεδίων που τον αναγκάζει να σκοντάφτει σε διάφορα αντικείμενα, να δυσκολεύεται στις  μανούβρες του παρκαρίσματος κλπ.

7. Το γλαύκωμα οδηγεί τελικά σε τύφλωση;

Το γλαύκωμα αποτελεί την τρίτη αιτία τύφλωσης στον κόσμο. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν σήμερα περίπου 60.000.000 τυφλοί από γλαύκωμα παγκόσμια.

Αυτά τα στοιχεία δεν πρέπει , βέβαια να δημιουργούν πανικό. Αντίθετα πρέπει να μας καταδείχνουν την αξία της πρόληψης, η οποία αποτελεί και την καλύτερη θεραπεία. 

8. Είναι εφικτή η πρόληψη;

Σήμερα η επιστήμη συντελεί σημαντική πρόοδο. Νέα  γενετικά τεστ μπαίνουν στο οπλοστάσιο μας ενάντια στο γλαύκωμα που θα μας προειδοποιούν για την προδιάθεση που υπάρχει να εμφανίσουμε γλαύκωμα. Έτσι τα άτομα με θετικά γενετικά τεστ θα παρακολουθούνται συστηματικότερα και θα προλαμβάνουμε  δίνοντας θεραπεία πρίν εμφανιστούν αλλοιώσεις.

9. Ποιο είναι το παρόν και το μέλλον της φαρμακευτικής αγωγής;

Συνεχώς νέα φάρμακα προστίθενται στην θεραπεία του γλαυκώματος με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και μικρότερες παρενέργειες.

10. Τι δείχνουν οι στατιστικές όσον αφορά στην Ελλάδα;

Πέρα από τα στοιχεία που αναφέρονται παραπάνω, πρόσφατες πανεπιστημιακές έρευνες που βρίσκονται σε εξέλιξη, δείχνουν ότι μάλλον υπάρχει ένα αυξημένο ποσοστό γλαυκωματικών στην χώρα μας σε σχέση με τους άλλους  λευκούς πληθυσμούς.

11. Πως επηρεάζει η ασθένεια αυτή την ψυχολογία του ασθενή;

Ο ασθενής μόλις μάθει ότι έχει γλαύκωμα συνήθως αρχίζει να επισκέπτεται αρκετούς οφθαλμιάτρους , να ρωτάει γνωστούς πάσχοντες με αποτέλεσμα πολλές φορές να μπλέκεται περισσότερο. Καλό είναι να έχει μόνο ένα θεράποντα γιατρό και να μην ακούει τι φάρμακα παίρνει ο γείτονας ή ο πάσχων συγγενής. Η θεραπεία του γλαυκώματος διαθέτει πολλά φάρμακα και αυτό γιατί δεν είναι αποτελεσματικά ή καταλληλα όλα για κάθε ένα  ασθενή. Ο ασθενής με γλαύκωμα ή υπερτονία, δεν διατρέχει κανένα απολύτως κίνδυνο. Μπορεί να ζεί όπως όλοι οι συνάνθρωποί μας.

Μόνο που πρέπει να τηρεί έναν όρο: Να εξετάζεται τακτικά από τον οφθαλμίατρο του , ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες του και την θεραπευτική αγωγή που του έχει υποδείξει. Επίσης να ελέγχει συχνά τα οπτικά του πεδία και το οπτικό νεύρο με το laser scanning tomography  για να διαπιστώνουμε έτσι την πορεία της νόσου και την  αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής αγωγής. 

ΓΙΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟ κ. ΒΑΣΙΛΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ ΤΗΛΕΦΩΝΕΙΣΤΕ ΣΤΟ 6946738344